De Noodzaak van Colocated binnen ons huidige Energielandchap
De trein van de energietransitie zit in een volle vaart. Waarbij fossiele brandstoffen het station uit moeten. We móéten ruimte maken voor duurzame alternatieven.
Wanneer de marktcijfers rood kleuren, vraagt dit om een strategische herziening van wat er beter kan. In vergelijking met andere Europese landen is de Nederlandse energieopslagmarkt nog relatief klein. Tot op heden is in Nederland 350MW aan BESS-capaciteit geïnstalleerd.
TenneT gaat ervan uit dat Nederland in 2030 ongeveer 6GW aan geïnstalleerd BESS-vermogen heeft. BESS staat voor Battery Energy Storage System.
Bestaande infrastructuur
In het Nederlands wordt dit meestal aangeduid als een batterij-energieopslagsysteem: een installatie die elektriciteit opslaat in batterijen en deze op een later moment weer aan het elektriciteitsnet kan leveren
Batterijen spelen hierin een cruciale rol: ze slaan overbodige energie op wanneer er veel aanbod is en leveren deze terug wanneer de vraag piekt, waardoor het net in balans blijft. TenneT geeft aan hoe hard de flexibele capaciteit nodig is om netcapaciteit te verhelpen, zo moet de capaciteit van batterijopslag in Nederland nog met een factor 10 groeien voor 2030.
Één en dezelfde netaansluiting
Dit maakt de integratie van opwek en opslag op één en dezelfde netaansluiting cruciaal. De fysieke uitbreidingsmogelijkheden van het elektriciteitsnet zijn beperkt; nieuwe kabels en aansluitingen zijn op korte termijn niet beschikbaar. Hierdoor is het noodzakelijk om slimmer gebruik te maken van de bestaande netinfrastructuur.
Colocated is daarmee geen luxe, maar een fundamentele bouwsteen die leidt tot meer batterijen in het Nederlandse landschap om zo de flexibiliteit binnen de energietransitie te versnellen.
Wat is Colocated?
Colocated opwek en opslag
Colocated betekent dat opwek en opslag worden gecombineerd op één en dezelfde aansluiting. Meerdere opties betreft: zowel aan zonne-energie en batterijopslag, windenergie en batterijopslag, of een hybride configuratie van zon- en windenergie met batterijopslag.
Volatiele energie prijzen
Het aansluiten van batterijen op bestaande opwekinstallaties maakt gebruik van reeds aanwezige infrastructuur. Hierdoor blijven extra investeringskosten beperkt, wordt de doorlooptijd verkort en is het technisch eenvoudiger om energieopslag in te passen binnen de bestaande energie-infrastructuur.
De transformatie naar een duurzaam energiesysteem blijft kostbaar, waardoor het essentieel wordt om bestaande opwekinstallaties zo slim en flexibel mogelijk te benutten. Tegelijkertijd zet de toenemende financiële druk projectontwikkelaars en investeerders aan tot actie. Een batterij geeft flexibiliteit aan marktpartijen en lokale projecten om toch door te gaan.
In Nederland is al een groot geïnstalleerd vermogen aan zonne- en windenergie aanwezig. Daardoor bestaat er op veel locaties de mogelijkheid om batterijen colocated toe te voegen, zonder dat een volledig nieuwe netaansluiting hoeft te worden gerealiseerd.
Daarentegen kent een standalone batterij een andere installatieopzet dan een colocated batterij. Hoewel de functionele werking grotendeels hetzelfde is, opslaan en terugleveren van elektriciteit. Daarmee ligt het verschil bij de bron waaruit de batterij wordt geladen.
In tegenstelling tot colocated wordt een standalone batterij volledig geladen vanuit het elektriciteitsnet. Daarom beschikt deze configuratie over een eigen netaansluiting en is zij niet verbonden aan lokale opwek. Als gevolg hiervan is een afzonderlijke aansluiting nodig, inclusief aanvullende infrastructuur zoals extra kabels en netvoorzieningen om de installatie veilig te laten functioneren.
Waarom is er urgentie voor Colocated?
In Nederland staan we voor een paradox: terwijl de politieke en maatschappelijke wil om te verduurzamen groeit, wordt de realisatie gefrustreerd door een schrijnend tekort aan transportcapaciteit op het elektriciteitsnet. In het energielandschap noemen we dit met één term: netcongestie.
Netcongestie is het fenomeen waarbij de fysieke capaciteit van het netwerk (de kabels, transformatoren en verdeelstations) de vraag naar of het aanbod van elektriciteit niet meer aankan. Simpel gezegd: de infrastructuur is vol.
Het financiële rendement van zon- en windinstallaties staat steeds verder onder druk. Allereerst zorgen het toenemende aantal uren met lage of zelfs negatieve stroomprijzen ervoor dat de waarde van teruggeleverde energie afneemt. Daarbovenop vallen de geprognosticeerde basisinkomsten uit SDE-subsidies vaker lager uit, doordat negatieve prijsuren steeds vaker voorkomen en meetellen in de subsidiecorrectie.
Daarnaast nemen de onbalanskosten bij duurzame opwek toe. Als gevolg van een steeds volatielere energiemarkt wordt het moeilijker om productie en afname nauwkeurig op elkaar af te stemmen, wat leidt tot hogere kosten voor afwijkingen.
Tot slot beperken netcapaciteitsproblemen de mogelijkheid om duurzame energie volledig te benutten. Hierdoor kan opgewekte energie niet ontkomen aan de levering van teruggewonnen rendement.
Door nu te investeren in colocated oplossingen kunnen we deze uitdagingen proactief uitkleden.
Rol van Colocated
Colocated en netcapaciteitsproblemen
Tot slot beperken netcapaciteitsproblemen de mogelijkheid om duurzame energie volledig te benutten. Hierdoor kan opgewekte energie niet ontkomen aan de levering van teruggewonnen rendement. Door nu te investeren in colocated oplossingen kunnen we deze uitdagingen proactief uitkleden.
Colocated batterijopslag
Wat maakt Colocated interessant voor toekomstige projecten?
Zon- en windparken hebben geen last van netcongestie, maar kampen wel met een structureel rendement. Tijdens perioden van hoge opwek kan de geproduceerde energie niet altijd volledig of tegen gunstige tarieven worden teruggeleverd, waardoor een deel van het potentieel verloren gaat.
Door batterijen aan deze parken te koppelen, wordt overtollige duurzame energie opgeslagen in plaats van afgeregeld. Dit vergroot niet alleen het rendement van de bestaande netaansluiting, maar maakt de opwek ook beter voorspelbaar en regelbaar.
Deze verbeterde regelbaarheid vormt de schakel naar een bredere toepassing: dezelfde batterijen kunnen namelijk zó worden ingezet dat ze, naast het rendabel maken van zonne- en windparken, ook actief bijdragen aan het oplossen van netcongestie.
Daarnaast energie op te slaan bij overvloed en terug te leveren op momenten van schaarste, veranderen deze aansluitingen van een passieve opwekbron in een flexibel onderdeel van het elektriciteitsnet.
Opsomming van de Voordelen Colocated Batterijopslagsystemenen
Waar de energietransitie de kosten voor netgebruik opdrijft, biedt colocated een oplossing voor batterijprojecten:
- Tegenwicht tegen Stijgende Nettarieven: Stijgende nettarieven (transportkosten) vormen een aanzienlijke uitdaging voor de business case van een standalone batterij (die volledig afhankelijk is van het net voor het laden).
- Eigen Laadcapaciteit: Colocated projecten hebben het unieke voordeel dat ze primair laden met eigen opgewekte stroom. Dit minimaliseert de afhankelijkheid van het net voor het laden, waardoor de impact van stijgende nettarieven op de operationele kosten wordt verminderd. Hierdoor kan de batterij zich een eigen houdbaarheid onthouden.
Colocated draagt ook bij aan een efficiënter gebruik van schaarse ruimte en kapitaal:
- Beperkt Ruimtebeslag: Het combineren van opwek en opslag op één locatie, vaak binnen het bestaande terrein en met gebruikmaking van de bestaande netaansluiting, beperkt het totale ruimtebeslag in het toch al dichtbevolkte Nederlandse landschap.
- Geoptimaliseerde Infrastructuur: Het delen van de aansluitinfrastructuur (zoals de transformator en hoogspanningskabel) tussen de opwekker en de batterij, leidt tot een efficiënter kapitaalgebruik en lagere initiële investeringskosten (CAPEX) voor de totale projectcombinatie.
Maak een afspraak met een van onze adviseurs.